Akman Atılgan 20.04.2018

Kaynak: BMX Union

BMX dünyasında "4130 Chromoly" ve "Heat Treatment", yani "Isıl İşlem" kelimeleri çok sık karşımıza çıkan kelimeler.  Özellikle bisiklet satın alırken genç sürücülerimiz bisikletlerin kadro veya parça özelliklerinde bu kelimeleri görünce doğal olarak ne olduklarını merak ediyorlar. Biz de BMXTR olarak bu konulara açıklık getirelim dedik. 

4130 Chromoly

4130 Chromoly, BMX'çilerin günlük hayatında çok iç içe olduğu bir şey, çünkü Chromoly kadromuzun, çatalımızın gidon ve krank setlerimizin önemli bir bölümünü oluşturan malzemenin adı.  Peki 4130 tam olarak ne anlama geliyor? Aslında 4130 Amerikan Demir & Çelik Enstitüsü'nün belirlemiş olduğu özel bir sayı ve bu sayının belirlenmiş olmasının özel bir de nedeni var. 4130 Chromoly bir alaşım çeliği türü ve iki kısımdan oluşuyor. (Alaşım:iki veya daha fazla metal elementinin daha güçlü ve korozyona dayanıklı bir yapı oluşturmak üzere birleşmesinden oluşan metal malzeme) Chromoly alaşımını oluşturan iki elementin isimleri ise Chromium (Krom) ve Molybdenum (Molibden)

Krom elementinin periyodik cetveldeki atom numarası 24 ve paslanmaz çelik ve diğer alaşım matellerinde kullanılan sert ve beyaz renkli bir metal. 

Molibden ise periyodik cetveldeki atom numarası 42 olan gümüş-gri karışımı renkli ve alaşım çeliklerinde kullanılan bir diğer metal. 

4130'a gelince, 41 bu iki malzemeyi de içeren alaşım için kullanılan sayı, 30 ise malzemenin karbon içeriği olan %0.3'ü temsil ediyor. Kısaca 4130, içerisinde Krom ve Molibden olan %0.3 karbon içerikli alaşım çeliği anlamına geliyor.

Peki neden Chromoly kullanıyoruz? Çünkü Chromoly bildiğimiz çelikten çok daha fazla dayanıma sahip, daha hafif ve yüksek gerilimli bir güce sahip. Böylelikle daha az malzeme kullanarak özellikle BMX gibi yüksek strese ve basınca maruz kalan bir aletin kırılmaya karşı daha dayanıklı ve hafif olması sağlanıyor. 

BMX dizaynı yaparken dikkat edilmesi gereken ağırlık, dayanım ve maliyet gibi bir takım önemli faktörler var. 4130 yüksek dayanım ve hafiflik sağlarken, kolay şekil alabilmesi ve kaynak yapılabilmesi de tercih edilmesinde rol oynuyor. Ancak diğer taraftan çok da ucuz bir malzeme değil. Örneğin Hi-Ten dediğimiz yüksek dayanımlı çelikten daha maliyetli bir malzeme.

Isıl İşlem

Isıl işlem özellikle BMX dünyasında 4130 Chromoly ile çok içiçe bir kavram. Isıl işlem, Chromoly'nin sertliğini, dayanımını ve elastikiyet özelliğini artırmak için yüksek ısıya tabi tutma ve soğutma işlemidir. Örneğin bir gidon imal edilirken boru kesilir, bükülür ve kaynak yapılır. Bu üç aşama chromoly malzemeye uygulandığında malzeme zayıflar, ancak ısıl işleme tabi tutulursa birbirine kaynatılan parçalar daha kuvvetli birbirine bağlanır ve sürüş sırasında parçaya uygulanan darbe ve streslere karşı daha dayanıklı olur.

BMX markalarının farklı ısıl işlem metodları olabilir. 41-Thermal, 420 Baked, Deathproof, Full_Liquid gibi prosesler bilinen bazı metodlardır. Bu metodların hepsi malzemenin dayanımını artırmak üzere tasarlanmış işlemlerdir. Wethepeople'ın kullandığı Full Liquid prosesi tüm malzemenin sıcak banyoya daldırılarak malzemenin her yüzeyinin ısıl işleme tabi tutulmasını hedefler, diğer metodlarda ise fırın kullanılır. 

Isıl işlem, ilave bir üretim aşaması olduğu için, malzemenin özelliklerini artırdığı gibi fiyatını da artıran bir faktör. Çoğunlukla çatal, gidon ve daha  küçük parçalar ısıl işlem görmektedirler. Nadiren kadrolar tamamıyla ısıl işleme tabi tutulmaktadırlar, bunun yanısıra çatal borusu, kadro göbeği, ve kuyruk gibi parçalar kadroya kaynak edilmeden önce ısıl işleme tabi tutulabilirler. 

Ancak ısıl işlemle bilinmesi gereken bir diğer şey de, ısıl işlem gören parçaların eğilmek yerine kopmaya eğilimli olmalarıdır. Örneğin BMX'inizle yüksekten yere anormal bir hızla iniş yaptığınız zaman gidon eğilmek yerine muhtemelen kırılacak ya da kopacaktır. 

Çok sorulan sorular kısmında sizlere elimizden geldiğince 4130 Chromoly ve ısıl işlemle ilgili bilgi vermeye çalıştık, umarız aydınlatıcı olmuştur. Konuyla ilgili veya BMX'le ilgili başka merak ettiğiniz konular için Bu e-Posta adresi istenmeyen posta engelleyicileri tarafından korunuyor. Görüntülemek için JavaScript etkinleştirilmelidir. adresine mail atabilirsiniz!